Hoe hijs je specifieke lasten op de juiste wijze?
Veilig hijsen is een belangrijke randvoorwaarde voor een verantwoorde werkplek. Eén van de vragen die organisaties ons vaak stellen is: hoe hijs je specifieke lasten op de juiste wijze? Als expert in veilig hijsen geven wij jou het antwoord.
De juiste hijsmiddelen gebruiken, is niet voor niets van belang. 13% van de bedrijfsongevallen in 2020 en 2021 ontstonden namelijk door het gebruik van onjuiste hijsmiddelen, volgens de Monitor arbeidsongevallen 2021. Waar kun je op letten?
5-stappenplan
Hoe je een last veilig hijst, hangt af van de kenmerken van die last. Om te bepalen hoe je jouw specifieke last veilig hijst, doorloop je altijd de volgende 5 stappen:
1. Controleer de veiligheid van de hijsmiddelen voor je ze gaat gebruiken
2. Bepaal het evenwichtspunt van de last
3. Bereken de buitenhoek van de last
4. Bepaal het juiste hijsmiddel voor de last
5. Gebruik genoeg aanslagpunten
Hoe pakt dat uit in de praktijk? Dat illustreer ik hieronder met een aantal voorbeelden en afbeeldingen.
Een betontrap hijsen
Stel je voor: je werkt bij een bouwonderneming en je wil een betontrap hijsen. Door het beton zit het gewicht, en dus het evenwichtspunt, in het hoogste gedeelte van de trap. Daarom gebruik je in dit geval een viersprong, met twee lange hijsmiddelen voor het laagste gedeelte en twee korte hijsmiddelen voor het hoogste gedeelte. Zo hangt de betontrap waterpas.
Het evenwichtspunt
Het is belangrijk dat asymmetrische lasten horizontaal hangen. Dit is een grotere uitdaging dan met een symmetrische last, waarvan je gelijk weet dat het evenwichtspunt in het midden licht. Bij een asymmetrische last zoek je daarom eerst uit hoeveel de last weegt, om vervolgens te bepalen waar het evenwichtspunt van de last zit. Hiervoor is het soms nodig om te experimenteren. Ben je erachter waar het evenwichtspunt van de last zit, dan kun je de twee-, drie- of viersprong erboven laten samenkomen.
1 = evenwichtspunt, 2 = hoge spanning, 3 = de last
Twee emmers water
Een ander voorbeeld: je houdt twee emmers water vast. Als je deze last verticaal langs je lichaam houdt, dan trekt alleen de zwaartekracht aan de volle emmers. Hijs je de last in een hoek van 90 graden ter hoogte van je schouders, dan zijn de emmers veel zwaarder. Nu trekken de zwaartekracht én de lastkracht aan je armen. En is het gewicht van de belasting hoger dan de last zelf.
De correcte hoek
Dus: hoe hoger de hoek, hoe meer spanning er op het hijsmiddel komt te staan. Daarom mag de buitenhoek waarin een hijsmiddel hangt, nooit hoger zijn dan 60 graden, om te voorkomen dat je het hijsmiddel overbelast. De meeste ongelukken gebeuren wanneer de buitenhoek van 60 graden wordt bereikt, bijvoorbeeld bij twee- of viersprongen. De aanslagpunten staan namelijk zo ver uit elkaar, dat de spanning op de hijsmiddelen veel hoger is dan het gewicht van de last.
Het juiste hijsmiddel
De hijslast is afhankelijk van de hoek waarin het hijsmiddel hangt. Heb je een last van 2 ton en hijs je deze met twee kettingen die bij elkaar 2 ton kunnen hijsen? Dan is er niets aan de hand. Hang je de twee kettingen in een tweesprong onder een buitenhoek van 45 graden? Dan mag je maar maximaal 1,4 ton hijsen met deze kettingen. In dit geval heb je dus andere hijsmiddelen nodig.
Belangrijk: de hijskracht van het zwakste hijsmiddel geldt als uitgangspunt. Is de hijskracht van één ketting 2 ton, maar van een andere ketting 1 ton, dan mag je in totaal 2 ton hijsen.
Een afvalcontainer hijsen
Beeld je eens in: je wil een sloopafvalcontainer hijsen. Je weet niet precies hoeveel de last weegt, maar je weet dat de container vol zit. Toch is het gewicht van zo’n container sterk afhankelijk van het sloopafval dat er in ligt, bijvoorbeeld piepschuim of loden pijpen. Daarnaast heeft deze afvalcontainer maar twee aanslagpunten. Als de container inderdaad 5 ton weegt, dan bestaat de kans dat een tweesprong, en dus de twee aanslagpunten, niet voldoende zijn om de container in balans te houden.
Genoeg aanslagpunten
Dit voorbeeld laat zien dat het cruciaal is om te weten hoeveel de last weegt én om genoeg aanslagpunten te gebruiken. Daarom gebruik je alle aanslagpunten die permanent vastzitten aan de last. Is de last dan nog steeds niet in balans? Probeer het ophangpunt boven het evenwichtspunt te krijgen, desnoods met ander aanslagmateriaal.
Alles over juist hijsen
Natuurlijk zijn er veel meer factoren om specifieke lasten op de juiste manier te hijsen. Wanneer je bijvoorbeeld een strop legt om een last, verliest het hijsmateriaal 20% van zijn capaciteit. Ook kan het juist gekozen hijsmiddel krassen geven of inscheuren door een scherpe rand op de last. Daarom is voorlichting het allerbelangrijkst om veilig en juist te hijsen. Bij Mennens adviseren we je graag hierover. Heb je vragen? Neem vrijblijvend contact op met een vestiging bij jou in de buurt. Je kunt ons ook een e-mail sturen.
Kennisdossier Veilig Hijsen
Hijsgereedschappen en -middelen correct gebruiken. Lasten aanslaan. Controle, inspectie en keuring. Hoe doe je dit veilig en verantwoord? Dit én meer lees je in ons kennisdossier Veilig Hijsen.
Download onze whitepaper
Dit whitepaper gaat in op de dagelijkse praktijk van hijsen en heffen. Hoe werk je veilig met hijsmiddelen? Wat is de juiste manier om een last te hijsen? Wat gaat vaak mis en hoe moet het dan wél? Hoe zit het met onderhoud en keuring? Hoe sla je lasten juist aan? Ontdek de belangrijkste aandachtspunten voor een zo veilig mogelijke dagelijkse praktijk voor medewerkers.
