In de hijswereld wordt o.a. gebruikgemaakt van zogenoemde hoogwaardige hijskettingen. Daarnaast zijn er kettingen waarmee je kan trekken, sjorren of takelen. Voor nu focussen we ons op kettingen die je gebruikt om te hijsen. Deze moeten aan een aantal voorwaarden voldoen.
Als we eerst even 35 jaar teruggaan in de tijd, dan maakten we toen nog geen gebruik van hoogwaardige kettingen. Destijds had je allemaal kettingen volgens de DIN-/NEN-norm en deze moest je periodiek laten gloeien. Het doel hiervan is het verminderen van de inwendige spanningen in het staal. Voor oogbouten geldt dit nog steeds (DIN 580 en DIN 582). Uiteindelijk heeft Parsons Chain company (Kuplex) als een van de eerste fabrikanten grade 80-hijskettingen ontwikkeld. De grade zegt iets over de sterkte van de ketting en daardoor automatisch over hoeveel werklast deze ketting kan hijsen.
Twijfel je of jouw kettingwerk nog geschikt is om veilig te hijsen?
Of wil je advies over welke kettingen jij het beste kunt aanschaffen? Bij Mennens adviseren we je graag over de juiste toepassing voor jouw situatie.
Hoogwaardige stalen ketting
In de jaren die daarop volgden zijn zowat alle fabrikanten overgestapt. Grade 80 is Europees genormeerd. Zo weet iedereen die gebruikmaakt van deze hoogwaardige kettingen waar hij aan toe is. Dit betekent dat de werklast en alle technische specificaties voor deze kettingen bij iedere fabrikant hetzelfde is.
Sinds een jaar of 10 zijn een aantal fabrikanten begonnen met de productie van grade 100-kettingen, deze is 25% sterker dan grade 80. Hierdoor hebben ze een hogere werklast. Langzaamaan merk ik vanuit mijn ervaring uit de praktijk, dat steeds meer klanten overgaan op deze hoogwaardige kettingen. Maar let op: deze grade 100-kettingen zijn niet Europees genormeerd. Dit betekent dat er incidenteel nog wel eens wat verschillen in de werklast van deze kettingen zit per fabrikant.
Dan is er ook nog een grade 120-ketting, maar deze staat echt nog in de kinderschoenen. Dat komt door de brosheid van het materiaal. Hoe harder het materiaal wordt, hoe brosser. Het is best lastig om daar de juiste mix in te vinden.
Slijtage kettingen
Kettingwerk is een breed begrip. Hieronder vallen niet alleen kettingen, maar bijvoorbeeld ook verschillende sluitingen en haken. Hierbij hebben kettingen van alle hijsmiddelen misschien wel het meest last van slijtage. Denk maar eens aan een bouwplaats. Vaak laten ze kettingen gewoon hangen, soms met haken of ander kettingwerk eraan. Hierdoor worden de kettingen veel meer blootgesteld aan beweging, waardoor je op den duur last krijgt van slijtage. Ook dat is bij grade 80 kettingen-genormeerd: hoe je de slijtage moet meten en wanneer iets afkeur is.
Veilig gebruik van kettingen
Bij het gebruik van kettingen als hijsmiddel is de veiligheid van groot belang. Ondeskundig gebruik kan grote gevolgen hebben, voor jou of je collega’s. Als een lading met een grote werklast onverwachts naar beneden komt en er collega’s in de buurt staan, is de schade niet te overzien. Door met een aantal belangrijke zaken rekening te houden, beperk je deze risico’s. Dat begint al bij de aanschaf van de kettingen.
Daarbij is het belangrijk dat de afmetingen en typenkettingen volledig geschikt zijn voor de hijswerkzaamheden en de werklast die daarbij komt kijken. Daarnaast is het belangrijk dat topschalmen vrij scharnierend in de kraanhaak kunnen hangen. Haken moeten absoluut vast aan de lading kunnen worden bevestigd met veiligheidskleppen. Verder moet het kettingwerk altijd worden geleverd met een (beproevings)certificaat. Hierop worden alle relevante gegevens genoteerd, heel belangrijk voor het periodieke onderhoud, en inspecties of keuringen.
Tips om schade en vervorming voorkomen
Om beschadiging en vervorming van kettingen te voorkomen, gelden een aantal spelregels:
- Zorg dat je het gewicht kent van de te hijsen last en overschrijdt nooit de vermelde veilige werklast (WLL).
- Probeer de last evenwichtig te hijsen door de kraanhaak boven het zwaartepunt te plaatsen. Hijs de last voorzichtig een stukje boven de grond om te controleren of alles in evenwicht hangt.
- Vermijd schokbelasting.
- Vermijd belasting van de punt van de haak. De last moet aan het laagste deel van de haakrondingen hangen.
- Hijs je de last door de ketting om de last heen te slaan? Scherm eventueel scherpe hoeken af en voorkom beschadiging van de ketting.
- De ketting niet knopen of verdraaien.
- Trek kettingwerk niet met geweld onder een last uit. Zet de last zo neer, desnoods op houten latten, dat de ketting er vrij onderuit gehaald kan worden.
- Kettingwerk dat aan de kraanhaak blijft zitten, moet na gebruik terug gehaakt worden aan de topschalm. Anders berg je ze op in een geschikte stelling.
Inspectie en onderhoud
Voor kettingwerk geldt dat het met regelmaat moet worden geïnspecteerd, minimaal eens per jaar. Dit gebeurt door deskundigen met ruime kennis van kettingwerk. Bij deze inspectie letten zij op slijtage, rek als gevolg van overbelasting en eventuele andere beschadigingen. Let op: want na eventuele reparaties en vervangingen van onderdelen moet kettingwerk opnieuw worden beproefd. Dit moet ook worden bijgewerkt op de certificaten.
Kettingwerk mag je na zo’n inspectie in elk geval niet meer voor hijsdoeleinden gebruiken als:
- Het niet voldoet aan de gestelde eisen.
- Er blijvende vervorming of slijtage van minimaal 10% op enige nominale afmeting voordoet
- Gebreken, vervormingen of beschadigingen worden geconstateerd.
Kennisdossier Veilig Hijsen
Hijsgereedschappen en -middelen correct gebruiken. Lasten aanslaan. Controle, inspectie en keuring. Hoe doe je dit veilig en verantwoord?
